Hafðu samband
Skrá mig á námskeið
Svörum eins fljótt og mögulegt er.
Spurt og svarað
Kannski finnur þú svarið hér.
- Það þykir dýrt að koma sér upp búningi. Er þó misdýrt eftir gerðum. Upphlutur er t.d. dýrari en peysuföt. Talsvert meira skart fylgir honum
- Þótt talað sé um þjóðbúning í eintölu er um að ræða nokkrar flíkur. Búningurinn getur verið upphlutsbolur, pils, skyrta, svunta, belti, húfa, skúfur og jafnvel undirpils
- Hver búningur er mjög sérhæft verk. Hver og einn er sniðinn og saumaður eftir máli. Það gildir hvort sem við saumum eða nemendur komi á námskeið. Þar við bætist allur efniskostnaður. Við veljum að vinna úr góðum efnum sem endast vel
- Kostnaður á skarti getur verið talsverður. Allt eftir því hvað valið er
- Margar vinnustundir liggja að baki hvers búnings. Ekki er hægt að bera það saman við fataframleiðslu nútímans
Val um að eignast búning
- Formæður okkar eignuðust oftast örfáa búninga um ævina. Þær notuðu þá við öll tækifæri og pössuðu upp á sem algerar gersemar
- Í dag eru allir skápar fullir af ódýrum fötum. Sum verða aldrei notuð og eru engum til gagns. Það verður að teljast verðmætasóun
- Það er val hvers og eins að eignast þjóðbúning. Eitt er víst að við þurfum ekki á þeim fatnaði að halda. Nema til að skarta og njóta á hátíðlegum stundum
- Í þjóðbúningum felast einnig menningarverðmæti. Þar má skoða sögu þjóðar. Ekki síst kvenna. Læra og njóta handverks sem óðum er að hverfa
- Þannig má velta fyrir sér hvar verðmætin liggja. Munum að verðmæti er meira en krónur og aurar
- Því miður er mjög erfitt að laga gamla illa farna baldýringu
- Vírþráðurinn er mjög viðkvæmur og þolir illa nokkra meðferð
- Þráðurinn er mjög þó mismundandi eftir tímabilum. Til eru gamlir baldýraðir borðar sem varla sér á
- Stundum þarf að endurgera gömlu borðana
- Einnig hægt að taka gamla borða og setja á nýjan upphlut
- Þetta verður að meta í hverju tilfelli fyrir sig
- Meta þarf hvað hægt er að gera fyrir gamla búninga. Stendur það undir kostnaði að fara út í vinnuna?
- Gamall búningur getur verið mikið notaður
- Efnin illa farin, jafnvel morkin, götótt og ekki viðbjargandi
- Með lagfæringu er hægt að lengja líftíma gamalla búninga um nokkur ár eða áratugi
- Stundum er hægt að laga efri hlutann en ekki pils eða öfugt
- Ráðleggjum þá að sauma þann hluta nýjan
- Lagfæring borgar sig oftast, miðað við að sauma nýtt
- Upphlutsboli er stundum hægt að síkka. Bætt inní efnisauka á hlýrum. Getur verið talsverð vinna. Vel þess firði ef búningurinn er góður
- Oftast er lítið mál að víkka upphlut
- hleypa út á saumförum
- setja inní efnisauka
- Hægt er að víkka peysufatatreyju um 1-2 númer (4-8 sm). Fer eftir því hvað mikið er til í saumförum
- Peysufatatreyju er hægt að síkka. Settur er listi neðan á hana sem fer þá undir svuntuna
- Ermar er hægt að síkka með því að færa flauel niður
- Er talsverð vinna. Nauðsynlegt er að skoða hvort árangurinn verði þess virði
- Svarið er já
- Allir sem hafa vilja til og áhuga geta
- Saumareynsla er auðvitað góð. Hún er ekki nauðsynleg. Flestir hafa einhverja reynslu þegar kemur að handverki
- Áhugi, þolinmæði og vilji ásamt því að ætla sér tíma í verkið er það sem þarf
- Miklu máli skiptir að leiðbeinendur séu hæfir. Leiði nemendur áfram í verkinu. Reynsla þeirra er mjög mikilvæg
- Í Annríki er áratuga reynsla í kennslu og gerð búninga
- Búningapils er erfitt að síkka nema það sjáist
- ein leið er að setja kant neðan á það
- ekki er víst að það finnist samskonar efni
- Talsverð vinna. Losa þarf upp skófóður. Skoða verður hvort árangurinn verði þess virði
- Oftast er lítið mál að víkka búningapils. Nóg efni er til í föllum. Í sumum tilfellum þarf þó að fella alveg upp á nýtt
- Borgar sig ef pilsið er gott
- Tilfinningar spila oft inní þegar gamlir búningar eru metnir til lagfæringa
- Marga langar að heiðra minningu formæðranna. Vilja nota sem mest af því gamla
- Oft þarf ekki annað en að þvo og strauja t.d. gamlar svuntur og slifsi. Fríska upp á húfur og skúfa
- Fatnaður sem meira reynir á t.d. skyrtur geta verið alveg búnar. Það geta verið svitablettir í handvegi. Skyrtan getur lyktað illa
- Í slíkum tilfellum nýtum við allt sem hægt er. Endurgerum annað í anda ömmu
- Allt búningaskart er hægt að laga svo framalega að málmurinn í því leyfi það
- Flest búningaskart er smíðað úr silfri. Lítið mál er að bæta það og laga. Setja í hreinsimeðferð, eldbera og pólera
- Ef skartið er gyllt þá er stundum nóg að hreinsa og pólera
- Gylling brennur af ef kveikja þarf vegna lagfæringa. Ekki verður komist hjá því að gylla upp á nýtt. Er það talsverður aukakostnaður. Gyllingin sem í boði er þarf að vera góð
- Lagfæring á gömlu skarti getur verið talsverð vinna og kostnaðarsamt. Getur þó margborgað sig miðað við að kaupa nýtt
- Nauðsynlegt að hver svari fyrir sig
- Formæður okkar notuðu búningana sem daglegan fatnað. Eftir að þær hurfu á braut hefur notkunin verið svolítið á reiki
- Í dag er þjóðbúningur sparifatnaður. Oft sá besti sem við eigum. Við viljum auðvitað sýna honum virðingu. Velja tækifærin til að skarta honum
- Búningnum er sýnd mesta virðing með því að nota hann. Viljum ekki láta hann rykfalla inni í skáp. Eigin hömlur valda því að okkur finnst ekki viðeignadi að bera hann
- Tækifærin eru fjöldamörg s.s. brúðkaup, fermingar, skýrnir og stórhátíðir
- Eftir því sem við förum oftar í hann, verður auðveldara að klæðast honum
- Það er okkar að skapa hefðina
- Við í Annríki teljum nauðsynlegt að halda í hefðirnar. Íslendingar eiga óvanalega langa og samfellda sögu um þróun búninga og handverks
- Þekking á sögunni, þar með hefðum, hafa alltaf hlutverki að gegna í hvaða samfélagi sem er. Íslendirngar eru þekktir fyrir sagnahefð. Þeir eru stoltir af henni. Að okkar mati er búningahefðin álíka mikilvægt fyrirbrigði og híbýli, matvæli og sagnahefð
- Þróunarsaga búninganna og handverkssaga almennt er hluti af lífi þjóðar í landinu
- Þekking og virðing fyrir þeirri sögu eykur skilning okkar á eigin uppruna
Þróunin er enn í gangi
- Þróun búninganna er ennþá í gangi. Hvað við viljum með þá? Því þarf þjóðin að svara. Sumir vilja endurgera og aðrir að endurhanna. Hvað sem verður þurfum við lifandi og upplýsta umræðu byggða á þekkingu og fræðslu
- Hefðinni ætti að halda lifandi. Leyfum hlutunum að gerast. Það sem er nýtt í dag verður gamalt á morgun. Við ráðum ekki þeirri þróun nema að litlu leit. Verðum bara að lifa, læra og njóta
- Áhugi, umræða, þekking og fræðsla skapa dýpri skilning. Það er okkar val á hvaða hátt við viljum taka þátt í þessu verkefni
- Að eiga búning og nota er fyrir marga að undirstrika þjóðerni sitt. Á sama tíma segjum við sögu. Minnumst genginna kynslóða sem lögðu mikinn metnað í búningana sína. Oft við erfiðar aðstæður
- Fráleitt væri að kasta frá sér sögunni um þróun búninga á Íslandi. Þjóðin hefði varla komist af án þeirra.